GÜMRÜK
İŞLEMLERİNİN KOLAYLAŞTIRILMASI SÜRECİNDE GÜMRÜK MÜŞAVİRLERİNİN ÖNEMİ
“Ferah
hüzün ile; kolaylık güçlük iledir”
4458 sayılı
Gümrük Kanunu'nun 5'inci maddesine 5911 sayılı Kanun'la "Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü"
ibaresi derç edilerek; konuya ilişkin usul ve esasların Yönetmelik'le
düzenleneceği belirtilmişti. Bu bağlamda 10/01/2013 tarihli Resmi Gazetede Gümrük
İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği yayımlanmış; böylece,
"Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü” mevzuatımızda işlevsel hale
getirilmiştir.
Yetkilendirilmiş
yükümlü, gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, kayıt sistemi düzenli ve
izlenebilir olan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip
bulunan, kendi oto kontrolünü yapabilen güvenilir firmalara gümrük işlemlerinde
birtakım kolaylık ve imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statüdür.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, “En Kolay, En Güvenli Ticaret” misyonu doğrultusunda; “Kolay Ticaret,
Büyük Türkiye” projesi ile gümrük işlemlerinde hali hazırda uygulanmakta olan
bir dizi prosedürü ortadan kaldırarak işlemlerin daha hızlı ve daha kolay
yapılmasının önünü açmıştır. Söz konusu
Yönetmelik, gümrüklere yolu düşen, her paydaşın işini kolaylaştırmayı hedeflemektedir.
Zaman, maliyet ve iş gücü tasarrufu bu kolaylığın en belirgin unsurları
arasında yer almaktadır. Ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda uygulamaya
evrilen söz konusu sistem, ihracatçı, taşıyıcı ve ithalatçılarımızı
uluslararası ticarette imtiyazlı hale getireceği muhakkaktır.
İnsansız Gümrükler, Eşyasız Gümrükler ve Kağıtsız Gümrükler
misyonuyla örtüşen bir uygulama olan söz konusu kolaylıklar silsilesinin,
tedbirsiz, bilgisiz, tecrübesiz veya art niyetli kişilerin uhdesinde uygulanması
halinde içerisinden çıkılamayacak güçlüklere dûçâr olabileceği göz ardı
edilmemelidir. İşleyişin Güvene dayalı olması münasebetiyle beyanın doğruluğu kritik
bir öneme haiz olacaktır. Bu nokta-i nazariyeden bakıldığında bu kritik görevi
layığı ile ifa edebilecek kişi şüphesiz Gümrük Müşaviridir.
Gümrük Müşavirleri, imzaladıkları beyanname ile ilgili cezai
hükümlerin uygulanması açısından beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye
ekli belgelerin doğruluğundan ve gümrük rejiminin gerektirdiği bütün yükümlülüklere
uyulmasından sorumlu olmaları bakımından da sistemin olmazsa olmaz
aktörlerinden biri olacağı izahtan varestedir. Dış Ticaret Sektöründe faaliyet
gösteren firmaların % 95’ inin gümrük işlemlerini Gümrük Müşavirleri
vasıtasıyla takip edip sonuçlandırdıkları da göz önünde bulundurulduğunda
Bakanlığın uygulamaya koyduğu kolaylıkların sekteye uğramaması, doğru ve etkin
bir sistem dahilinde işlevsel hale getirilmesi bakımından da Gümrük
Müşavirlerinin alacağı rolün etkisi büyük olacaktır.
Gümrük Müşavirleri, bir yandan dış ticaret önlemlerinin doğru
uygulanması için sektör ile kamu arasında supap görevi yapmakta, diğer yandan
dış ticaret işlemlerinden alınan vergilerin doğru olarak tahsil edilmesini
sağlayacak beyanda bulunmak suretiyle kamusal bir görev ifa etmektedir. Kontrollerin gümrüklerden firma merkezlerine
kayacağı yeni sistem düşünüldüğünde doğru beyanın önemi daha da belirgin hale
gelecektir.
Hali hazırda uygulanmakta olan, Onaylanmış Kişi Statüsü ile
Sonradan Kontrol Ve Riskli İşlemlerin Kontrolüne ilişkin mevzuat,
meslektaşlarımızın mesleği icra ve ifa etmeleri bakımından “Gümrük
Komisyonculuğu” ile “Gümrük Müşavirliği” arasındaki farkı su yüzene çıkarmıştır. Gümrük Komisyonculuğunda önemli
olan eşyanın gümrükten çekilmesiyken, Gümrük Müşavirliğinde önceden yapılan
doğru beyan ile eşyanın tesliminden sonraki safhalarına da önem
atfedilmektedir. Mevzuatın genişliği, Çok sayıda kamu kurum ve kuruluşuyla
girift çalışılması, Maliyet unsuru ve yapılan işin özel uzmanlık gerektirmesi
nedeniyle dış ticaret erbabının hemen hepsi Gümrük Müşaviri ile çalışma gereği
duymaktadır. Gümrük Duvarlarının
kaldırıldığı, denetimlerin gümrüklerden firma merkezlerine kaymaya başladığı
günümüzde; dış ticaret erbabının sigortası, kamu erkinin zafiyete uğratılmaması
bakımından Gümrük İdaresinin kefili mesabesinde Gümrük Müşavirlerinin öneminin
daha da artacağı öngörülmektedir.
Sonuç olarak, Gümrük
İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ile, gereksiz bir çok prosedürlerin
kaldırılarak, Gümrük işlemlerinin daha hızlı ve daha kolay yapılacağı, buna
mukabil sorumlulukların her zamankinden daha ağır olacağı kuşkusuzdur. 4458
sayılı Gümrük Kanunun 4.maddesi aynen “Gümrük idareleriyle muhatap olan kişiler
bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmelik
hükümlerine uymak; gümrük idarelerinin gerek bu Kanunda gerek diğer kanun,
tüzük ve kararnamelerde yazılı hükümlere göre yapacağı gözetim ve kontrollere
tabi olmak; bu idarelerin kendi adına veya başka idareler nam veya hesabına
tahsil edeceği her tür vergi, resim, harç ve ücretleri ödemek veya bunları
teminata bağlamak; kanun, tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerinin uymayı
zorunlu kıldığı her tür işlemleri yerine getirmekle sorumludurlar” hükmüne
şamildir. Hal böyleyken Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırıldığı savından
hareketle, işi ehline vermekten içtinap eden dış ticaret erbabının karşı
karşıya kalabileceği mağduriyetlerin veya cezai yaptırımların göz ardı edilmemesi
gerekir.
“Tarih tedbirsizler için merhametsizdir.” der
eskiler. Bu manada “tedbir veya sigorta = Gümrük Müşaviri” denklemini kurmak akla uzak
olmasa gerekir…
Haki
DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş
Gümrük Müşaviri
KAYNAKÇA:
4458
Gümrük Kanunu Ve Gümrük Yönetmeliği
Sonradan
Kontrol Ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği (27.10.2008 tarih ve 27037 sayılı R.G.)
Gümrük
Dünyası Dergisi, Sayı:47. Sonradan Kontrol – Firma Denetimi
www.mergumder.org.tr